Skrifað og skrafað

Þessi hugleiðing mín um kínverska fjárfestingu á Grímsstöðum á Fjöllum birtist í Morgunblaðinu i morgun, (11.05.2012)

Fyrirhugaðar fjárfestingar kínverska  auðmannsins og fjárfestisins Huangs Nubo á Hólsfjöllum hafa verið umræðu. Sá sem þetta skrifar er hlynntur  erlendum fjárfestingum á Íslandi og  telur það eina  af mörgum leiðum  til að bæta lífskjör landsmanna. Kínversk fyrirtæki og Kínverjar  fjárfesta nú um  víða veröld í krafti efnahagslegar velgengni, mikils hagvaxtar og gildra gjaldeyrissjóða. Hvar sem  sést olíubrák,  gaslykt er í lofti  eða glittir á málma í grjóti eru hráefnahungraðir Kínverjar  til staðar. Þetta  á einkum við um  lönd  sem annað hvort  eru bláfátæk, stórskuldug  eða í efnahagshremmingum af öðrum toga. Nema allt þrennt sé.

Hér á landi hefur kínverska fyrirtækið China Blue Star eignast málmblendiverksmiðjuna á Grundartanga með yfirtöku. Ekki er annað vitað en þar hafi allt  gengið að óskum.  Í farvatninu þar  eru mikil  stækkunaráform  sem vonandi ná fram að ganga. Stóriðjan á Grundartanga, lengst af  í eigu Elkem í Noregi,  hefur verið Vestlendingum og þjóðinni til góðs.

En undirritaður játar að því meira sem hann hugsar um áform Huangs á Hólsfjöllum því fleiri  spurningar vakna  og aðvörunarljós kvikna.  Það er eitthvað sem gerir að verkum að  þetta gengur ekki alveg upp.  Bitarnir í púsluspilinu raðast ekki rétt saman. Það er  reyndar líka ógeðfellt að þessi tilvonandi gestur á Íslandi skuli guma  af því í fjölmiðlum á heimaslóð að hafa knésett íslenskan ráðherra. Það segi ég þótt ég hafi engar mætur á  pólitískum verkum ráðherrans sem í hlut á.  Þau ummæli vekja Huang ekki  samúð eða stuðning hér á  landi.

Stærð  og umfang fjárfestingarinnar, 16 milljarða er undrunarefni. Golfvöllur , flugvöllur,  gistihús,- nefndu það. Réttilega  hefur verið bent á að   langan tíma muni taka að  fá  16 milljarðana  til baka, en markmið allra fjárfestinga er að fá  fjárfestinguna til baka. Hvaða markaðsrannsóknir liggja að baki því  að unnt er  talið að fá þúsundir eða  tug þúsundir auðmanna frá Kína til að  vera á vetrum í vitlausum veðrum á Hólsfjöllum? Greinilegt er að   ekki er  stefnt að  ódýrum hópferðum almennings  í fyrirhuguð Hólsfjallahótel.

Annað sem vekur umhugsun er  hve  fjárfestirinn Huang hefur auðgast ótrúlega á undraskömmum tíma. Þeir sem þekkja svolítið til í Kína vita að slíkt  gerist ekki nema með blessun, – mikilli blessun, –  stjórnvalda og  Flokksins. Þetta eru  ekki bara útsjónarsemi og fjármálaklókindi. Huang stendur ekki einn. Það er mikill misskilingur að halda það.

Enn annað til hugleiðingar: Bæjarstjóri að norðan fer í samningaferð  til Kína. Talsmaður Huangs á  Íslandi talar digurbarkalega fyrir hönd vinnuveitenda síns og virðist ekki alltaf fara rétt með. Hver er reynsla þessarar sjálfsagt ágætu manna af samningum og  viðskiptum við Kína og Kínverja?  Vafalaust  eiga báðir að baki  flekklausan og ágætan feril í viðskiptum. En hver er  reynsla þeirra  af samstarfi við Kínverja og kínversk fyrirtæki?

Fram hefur komið að ekki  hafa öll fyrirtæki Huangs lukkast jafn vel. Ekki hafa heldur allar fjárfestingar Kínverja í Evrópu heppnast jafn vel. Hvað með Gautaborg? Hvað með Píreus sem á  að verða endastöð hins  nýja silkivegar til Evrópu? Þar fer ekki gott orð af gestunum. Hvað með  mikil umsvif á  Ítalíu?

Hér er ekki verið að amast við kínverskum fjárfestingum á Íslandi heldur aðeins  vakin athygli á  að rétt er að fara með gát, – mikilli gát. Vilji Huang Nubo fjárfesta í  ferðamálum á Íslandi væri skynsamlegra að byrja svolítið smærra og  með meiri hliðsjón af íslenskum aðstæðum. Byrja  tildæmis með milljarð eða tvo. Það væri ágæt búbót , – líka fyrir Norðlendinga.  Ef vel gengi gæti þetta svo vaxið og dafnað. Hér ber því að fara varlega, – því ekki er  flas til fagnaðar.

Þetta mikla ævintýri sem hér virðist í uppsiglingu minnir   þann sem þetta skrifar á annað mál í ferðamálasamvinnu Íslands og Kína. Skal það nú rifjað upp í lokin.

 Seint á árinu  2005  tókst kínverskri konu sem sagðist hafa mikil sambönd í stjórnkerfinu og kommúnistaflokknum í Kína  að sannfæra  forystumenn hjá FL Travel Group (Icelandair) að það væri mikill gróðavegur að  flytja kínversk brúðhjón til Íslands  til að verja þar hveitibrauðsdögunum.  Brúðhjónin áttu að koma frá þremur borgum í Kína  Tianjin (140 km á frá Peking),  Xian, hinni fornu höfuðborg  og Kunming sem báðar eru langt inni í landi. Raunar var talað um 10-30 þúsund ferðmenn. Í janúar 2006 kom konan með sendinefnd frá FL Travel til Kína og heimsótti allar þessar borgir.

Reynda menn í sendiráði Íslands í Peking grunaði að hér ætti að byggja á sandi. Það var meðal annars vegna þess að íslenska sendinefndin var fóðruð á röngum upplýsingum og ekki virtist  til staðar nein þekking á  ferðavenjum Kínverja. Sendiráðið lét í ljós miklar efasemdir um málið í heild en fékk  fyrirmæli frá utanríkisráðuneytinu í Reykjavík um að sýna jákvæðni. Sem við reyndum.

Brúðkaupsferðirnar áttu að kosta  2-3 sinnum meira en  viku til tíu daga ferð  til  4-5 landa á meginlandi Evrópu, en þannig  ferðir  kjósa   Kínverjar helst haldi þeir til Evrópu. Var líklegt að  þúsundir kínverskra brúðhjóna úr þessum borgum færu til vikudvalar á Íslandi sem væri jafn dýr og raun bear vitni? Ferðin ein tæki hátt í sólarhring hvora leið.  Var ekki líklegra að fólkið færi til   meginlands Evrópu  eða  til einhvers  af grannlöndum Kína?  Reynslan sýnir að flestir Kínverjar  sem leggja land undir fót  byrja á að heimsækja lönd í   Asíu áður en  haldið er til Evrópu  eða Norður Ameríku.?  Fulltrúar FL Travel Group voru  þarna kerfisbundið mataðir á röngum upplýsingum.

Því er þessi saga rakin  hér að aldrei komu nein  kínversk brúðhjón  til Íslands í tengslum við þessar ráðagerðir. Þetta var nefnilega tómt rugl. Hvað íslenskir  aðilar báru mikið  tjón af þessu ævintýri, veit ég ekki. Áreiðanlega var það umtalsvert.

Vítin eru til að varast þau. Þessvegna skulum við stíga til jarðar með mikilli gát þegar talað er um 16 milljarða fjárfestingar á reginfjöllum á Íslandi. Látum ekki plata okkur.   Þetta eru varnaðarorð. Bjóðum góða gesti velkomna til samstarfs sem byggt er á raunsæi og skynsemi  en umfram  allt skulum við fara varlega og gjalda varhug  við  smíði  skýjaborga.

Eiður Svanberg Guðnason