Eitt af því sem fréttaskrifarar hafa verið að ruglast á svo lengi sem ég man, er heitið á þeim svæðum eða stjórnsýslueiningum (ekki gott orð!) sem mynda Bandaríki Norður Ameríku, – ,,The United States of America“. Það er rétt að tala um New York ríki, Vermont ríki o.sv.frv. Á ensku er talað ,,The State of Vermont, New York State“. Alltaf öðru hverju heyrist talað um New York fylki eða Flórída fylki. Það er rangt. Ef það væri rétt ætti að tala um Bandafylki Norður Ameríku. Það er auðvitað út í hött. Þetta eru Bandaríki.
Til eru ótal handbækur um réttan framburð erlendra nafna. Nú er meira að segja hægt að hlýða á framburðinn á netinu. Tvo fréttamenn í útvarpi (RÚV held ég) heyrði ég (30.03) bera nafn bandaríska leikstjórans og leikarans John Huston rangt fram. Nafn hans er borið fram Höston, ekki Hjúston. Það er borgin í Texasríki, Houston. Framburður enskra orða er stundum óútreiknanlegur. Þá er að fletta upp.
,,Skilaskylda gjaldeyris hefur ekki verið að virka“, sagði fréttamaður RÚV sjónvarps í kvöld (31.03) Er þessi sýki orðin að ólæknandi plágu ?
Þorsteinn Sverrisson nefnir í athugasemd að við ættum að sækja meira af nýyrðum til Færeyinga. Það tek ég heilshugar undir og nefni hér eitt orð sem við sem best gætum fengið að láni. En það er orð yfir það sem stundum er kallað franskur rennilás (e.velcro)
Venjulega eru þetta taurenningar , öðru megin örsmáir krókar hinumegin örsmáar lykkjur. Það var færeyskure skóðbúðareigandi sem gaf þessu fyrirbæri nafnið ,,karðalás“. ,,Karðar“ eru kambar , ullarkambar á færeysku. Væri ekki tilvalið að kalla þetta kambalás á íslensku ?
Ég held að það hafi verið færeyski málvísindamaðurinn Jóhan Hendrik W. Poulsen ,sem bjó til orðið geisladiskur. Honum þótti orðið langt og fremur óþjált og bjó því til annað orð ,sem nú er eingöngu notað um geisladiska í Færeyjum. Það er orðið ,,fløga“. Það færi vel á því að við notuðum þetta orð líka, hljómflaga, myndflaga.
,,Reykjanesbær segir, að samkvæmt tölum frá Hitaveitu Suðurnesja megi sjá að rafmagnsnotkun datt niður þennan tíma í samanburði við tvo síðustu laugardaga.“ Reykjanesbær segir, og ramagnsnotkun datt niður ! Þetta stóð í Vefmogga 31.03. Merkilegt er að það skuli þykja fréttnæmt að rafmagnsnotkun minnki verulega , þegar slökkt er á öllum götuljósum í bænum !
11 athugasemdir
Ekkert ping ennþá
Eiður skrifar:
03/04/2009 at 10:21 (UTC 0)
Sölvi, – ég er hjartanlega sammála þér. Jafnan hef ég tekið svo til orða, að ég hafi stundað nám í Delaware ríki í Bandaríkjunum. Seinna starfaði ég sem aðalræðismaður Íslands í Manitoba fylki í Kanada. K kv Eiður
Sölvi Eysteinsson skrifar:
02/04/2009 at 18:06 (UTC 0)
Það er löng hefði í íslensku að þýða „states“ í United States of America með „ríki“ en ekki „fylki“. Hér verður málvenjan að ráða. Hins vegar er líka hefði fyrir því að þýða orðið „province“ (landshluti í Kanada) með „fylki“. Mælikvarðinn á það sem rétt getur talist er fyrst og fremst málvenjan, þ.e. það óskrifaða samkomulag sem fólkið (þjóðin) hefur gert með sér um hvað sé rétt mál. Það getur tekið hvert málsamfélag alllangan tíma að festa slíkt samkomulag í sessi. Sölvi
Eiður Svanberg Guðnason skrifar:
01/04/2009 at 20:17 (UTC 0)
Sæll Baldvin, – ftramburðurinn hjúston er ekki í samræmi við það sem upp er gefið í Carnegie Mellon University Pronouncing Dictionary. Þetta situr fast í mér vegna þess að vinur minn bandarískur leiðrétti mig er ég talaði um John (hjúston).Kannski höfum við báðir rétt fyrir okkur. –
Pjetur,- það eru réttilega mörg álitamálin um fylki og ríki. Þegar Bandaríkjamenn tala um alríkisstjórnina í Washington DC er það „ the federal government“, þeir tala líka um „ federal taxes, state taxes“. Einstök ríki Bandaríkjkanna hafa verulegt sjálfstæði um margt , en fullveldi í ítrustu merkingu þess orðs hafa þau auðvitað ekki. Það sem á íslensku hefur verið kallað þjóðvarðlið (e. National Guard) er bæði hluti af herafla Bandaríkjanna og hersveitir á vegum hinna einstöku ríkja, t.d. „ the Delaware National Guard“ Það verður áreiðanlega áfram svo að í fréttaskrifum verður haldið áfram að tala um New York ríki og New Yorki fylki, – sem mér finnst heldur hvimleitt.
Þ. skrifar:
01/04/2009 at 18:22 (UTC 0)
Talaði ekki Einar Benediktsson um „fylkjaforsetans morð“ og átti við Lincoln?
baldvin berndsen skrifar:
01/04/2009 at 18:12 (UTC 0)
Sæll félagi. Nú má ég til að leiðrétta þig. Nafn leikstjórans og leikarans John Huston er einmitt borið fram ''hjúston ''. Svo má ég einnig til að benda á að Houston borg er borin fram '' hjúston '', en svo er gata í New York sem heitir Houston Street og er það borið fram '' háston '' ! Svona er þetta ! Þetta með ríkin og fylkin tel ég vera smekksatriði fremur en einhverja reglu en til að mynda þá nota ég alltaf fylki.
kveðjur,
Baldvin
Pjetur Hafstein Lárusson skrifar:
01/04/2009 at 17:12 (UTC 0)
Er ekki hugsanlegt Eiður, að fólki sé tamara að tala um, t.d. Flórídafylki en Flórídaríki, vegna þess, að orðið ríki felur í sér fullveldishugtak? Fylki Bandaríkjanna njóta að vísu ákveðins sjálfstæðis, en þau eru ekki fullvalda ríki. Ef til vill ætti þetta fyrirbæri að kallast Sambandsríki Norður-Ameríku. Það er að vísu ekki samband ríkja, en það er samband fylkja um eitt ríki.
Eiður skrifar:
01/04/2009 at 15:49 (UTC 0)
Guðmundur, – enginn er óskeikull !
Guðmundur B. Ingvarsson skrifar:
01/04/2009 at 15:02 (UTC 0)
Því miður þá held ég að sagnbeygingafælni sé orðin að ólæknandi plágu hér á landi. Þú gefur þarna dæmi úr sjónvarpsfréttum RÚV frá því í gær. Þetta er hræðileg þróun og sennilega verður ekki aftur snúið því enginn virðist kippa sér upp við þetta nema fáeinir sérvitringar eins og ég. Þú fellur hins vegar sjálfur í gildruna í fyrstu setningu pistilsins – þar hefði verið miklu nær að skrifa: ,,Eitt af því sem fréttaskrifarar hafa ruglast á svo lengi sem…“.
Elín skrifar:
01/04/2009 at 13:33 (UTC 0)
Þetta var áhugaverð lesning og skemmtileg. Mér líst sérstaklega vel á orðið kambalás. Mynd- og hljóðflaga er hinsvegar líklegt að auki enn á rugling þeirra sem reyna að brjótast í gegnum þann frumskóg sem tækjaflóra nútímans er orðin. Flaga hefur nefnilega verið notað um það sem á ensku heitir „chip“ og má finna í nánast öllum rafeindatækjum.
Eiður Svanberg Guðnason skrifar:
01/04/2009 at 10:13 (UTC 0)
Sæl Berglind, – þetta með fylki er gömul meinloka, – þótt það standi í orðabók. Í Noregi eru fylki, – ekki í Bandaríkjunum, þótt auðvitað megi halda því fram að orðið hafi unnið sér hefði í íslensku máli. State er ríki ekki fylki. Þetta með norður finnst mér nú eiginlega ekki vera haldbær röksemd.
Berglind Ragnarsdóttir skrifar:
01/04/2009 at 02:21 (UTC 0)
ef þú flettir upp orðinu state í ensk-íslenskri orðabók færðu upp bæði fylki og ríki svo þú getur ekki sagt að það sé rangt að tala um New York fylki þrátt fyrir að United states of America sé þýtt sem Bandaríki Norður Ameríku, þýðingin er heldur ekki bein því þú sérð hvergi norður í enskunni