Þegar ég hafði lokið við fylgjast með Barnaby lögregluforingja leysa flókna morðgátu (honum tekst það alltaf !) í danska sjónvarpinu í gærkveldi (05.02.2011) kíkti ég á BBC One. Svona til að fullnægja fréttafíkninni fyrir svefninn. Allt sat við sama í Egyptalandi. Við hliðina á BBC One á skjálistanum er BBC Alba, þ.e BBC Skotland. Alba er gelíska heitið á Skotlandi.
Þar var þá verið að sýna svart-hvíta breska gamanmynd frá 1949. Á ensku heitir myndin Whisky Galore, Viskíið flýtur,( **** í Kvikmyndahandbók Leonards Maltins 2010. Þar er undantekning að mynd fái fjórar stjörnur.) Hún er gerð eftir samnefndri bók eftir Compton MacKenzie. Bandaríkjamenn breyttu reyndar nafni myndarinnar í Tight Little Island. ( Tight á ensku, getur þýtt ölvaður (Slangur. Segjum við ekki líka, að einhver sé þéttur, þéttkenndur , vel við skál?) Siðprúðum Könum hefur fundist of mikil óregla í upprunalega nafninu ! Myndin var sýnd í Reykjavík. Í Tjarnarbíói minnir mig.
Myndin segir frá því er flutningaskip strandaði við skoska eyju í seinni heimsstyrjöld, en í farmi þess var mikið af viskíi. Myndin er drepfyndin. Þar brá fyrri þekktum andlitum eins og James Robertson Justice og hinum frábæra Gordon Jackson (1923 – 1990). Hann hlaut Emmy verðlaunin fyrir ógleymanlega túlkun sína á hinum óhagganlega yfirmanni þjónustufólksins í Upstairs Dowstairs, (Húsbændur og hjú) sem ITV gerði 1971 til 1975. Alls voru gerðir 68 þættir og voru allir sýndir í íslenska Sjónvarpinu. BBC hefur nú endurgert þættina, eða gert nýja þáttaröð , öllu fremur og flutt þá til í tíma fram í aðdraganda seinni heimsstyrjaldar. Nóg um það.
Whisky Galore, eða Viskíið flýtur, er byggð á sönnum atburðum. 5. febrúar 1941 strandaði 8000 lesta flutningaskip, SS Politician ,á sandrifi við Isle of Erskay, sem er ein Suðureyja vestan við Skotland. Skipið hafði látið úr höfn í Edinborg tveimur dögum áður og hreppt versta veður. Öll skipshöfnin komst lífs af. Fljótlega komst sú vitneskja á kreik að um borð í skipinu væri verulegt magn af viskíi, sem var ófáanlegt á eyjunum. Þar var aðeins til sölu bjór, – vegna stríðsins. Viskíið átti að fara til Kingston á Jamacia og New Orleans og afla Bretum gjaldeyris. Eyjaskeggjar hófu þegar björgun þessara verðmæta . Fór það björgunarstarf einkum fram að næturþeli. Samtals munu þeir hafa flutt í land 260 þúsund viskíflöskur að því sumar heimildir segja , en það er ofsagt. Annarsstaðar segir að samtals hafi verið um borð 250 þúsund flöskur. Seinna brotnaði skipið. Bjarga tókst öðrum helmingnum og draga til hafnar en hinn liðaðist í sundur og hvarf í hafið.
Það kom fljótlega í ljós að ekki var aðeins verið að sýna þessa gömlu kvikmynd heldur var fléttað inn í hana nýrri viðtölum við aldrað fólk ,sem mundi og sumt hafði tekið þátt í þessum atburðum. Viðtölin áttu sér stað hálfri öld eftir að þetta gerðist. Viðtölin voru á gelísku , með enskum texta. Einn aldraður maður sagði: „Fyrst sóttum við sex kassa. Héldum að það mundi nú duga fram á gamlárskvöld. Það kláraðist um næstu helgi!. Næst sóttum við sextíu kassa“.
Auðvitað komst þetta upp. Nítján menn voru dæmdir í fangelsi frá 20 dögum tikl 60 daga og til greiðslu lágra sekta. Illa gekk yfirvöldum að finna viskíið í eynni og stóðu eyjarskeggjar þétt saman. Talsvert miklu var bjargað (löglega) af farmi skipsins. Í farminum voru meðal annars 8 kassar með peningaseðlum,sem áttu að fara til Jamacia. Heimildum ber ekki saman um hve mikið fé hafi verið að ræða. Innfæddir litu ekki á þessa seðla sem peninga. Notuðu þá meðal annars til að þurrka sér um hendurnar. Aðeins tókst að bjarga þremur seðlakössum. Íbúarnir nutu góðs af fleiru en viskíinu því í farmi skipsins voru einnig reiðhjól og vefnaðarvara af ýmsu tagi. Enn munu kafarar finna viskíflöskur við flakið á hafsbotni.
Það var hin besta skemmtun að horfa á þetta, og sjónvarpsglápið þetta kvöld varð talsvert lengra en ráð hafði verið fyrir gert. Það er óhætt að mæla bæði með bókinni og myndinni. En svo það sé á hreinu , þá flaut viskíið bara á skjánum.
Skildu eftir svar