Tvö eru þau orð,sem margir fjölmiðlamenn hafa sérstakt dálæti á. Þar hef ég í huga orðin áhafnarmeðlimur og aðili. Þegar verið er að ræða um skipverja er oftast talað um áhafnarmeðlimi, en það orð er óttalegur óskapnaður. Þegar Geysir fórst á Vatnajökli tókst svo giftusamlega til að öll áhöfnin bjargaðist. Tveir skipverjar úr áhöfn togarans Jökuls urðu strandaglópar á Mjóafirði. Karl og kona voru handtekin á Keflavíkurflugvelli og reyndust hafa fíkniefni innvortis. Þetta par, karlinn og konan voru í næstum öllum fréttum nefnd „tveir aðilar“. Hallast að því að þetta sé einhverskonar skýrslumál yfirvalda,sem berst í fréttirnar. Kansellístíll samtímans.
„Þegar menn hafa orðið fótaskortur á þingsvellinu“, skrifar bloggari(14.04.). Réttara hefði verið að segja: „Þegar mönnum hefur orðið fótaskortur á þingsvellinu“. Annars sýnist mér að hér sé verið að blanda saman tveimur orðatiltækjum: Að verða fótaskortur , að hnjóta um eitthvað oft í óeiginlegri að verða á mistök og orðatiltækinu að verða hált á svellinu, að lenda í ógöngum eða erfiðleikum.
Það er subbuskapur að fara rangt með tölur í fréttum og leiðrétta ekki. Sagt var í kvöldfréttum RÚV(14.04,) að metaðsókn hefði verið að skíðasvæðinu í Hlíðarfjalli á skírdag, – þangað hefðu komið þrjú hundruð manns. Í viðtali sem fylgdi fréttinni kom fram að gestafjöldinn í fjallinu var þrjú þúsund manns, ekki þrjú hundruð. Ranghermið í inngangi var ekki leiðrétt. Það er óvirðing við hlustendur. Þetta var líka dæmi um það, að þulur les án þess að heyra hvað hann les og án þess að beina huganum að því sem lesið er. Auðvitað lá það í augum uppi, að þrjú hundruð gestir í Hlíðarfjalli um páska var engin metaðsókn.
Vandaðir fjölmiðlar leiðrétta, þegar rangt er farið með. Það er engin minnkun að því.
9 athugasemdir
Ekkert ping ennþá
Árni Gunnarsson skrifar:
16/04/2009 at 22:01 (UTC 0)
Ein grátbroslegasta myndin af aðilabjálfunum er nú þegar aðilar ganga í hjónaband og þegar aðili deyr. Að þvílíkum fréttum hef ég oft orðið vitni.
Svo er ég orðinn hundleiður á öllu þessu háttalagi gáfumannasamfélagsins. Enginn getur lengur gert neitt þannig eða með þessu móti eða hinu. Allir gera eða segja allt með þessum hætti eða hinum. Pólitíkus er ekki lengur undrandi á manninum yfir því að hann segi þetta eða hitt. Nei, hann er agndofa yfir því að maðurinn skuli leyfa sér að tala með þessum hætti.
Eiður skrifar:
16/04/2009 at 20:02 (UTC 0)
Þetta er örugglega rétt tilgáta, Jón. Íslensk hugsun er þetta ekki.
Jón Óskarsson skrifar:
16/04/2009 at 17:16 (UTC 0)
Orðalagið að vera ,,með bakið upp við vegg“ sem þú nefndir í pistli þínum í gær bendir til að þeir sem skrifa fréttir hugsi á ensku og rembist svo við að þýða yfir á móðurmálið.
Til er í enskunni orðtakið “ to be with the back against the wall“ merkir að vera í vondum málum eða í þröngri stöðu.
Þetta er ekki eina dæmið um að íslenskir fréttamenn virðast hugsa á ensku áður en þeir skila hugsunum sínum frá sér á vondri Íslensku.
Eiður skrifar:
16/04/2009 at 13:27 (UTC 0)
Ágæta Hildur Helga, — vegglausnir, þaklausnir, parketlausnir eru auðvitað orðskrípi sem enginn maður ætti að nota. Ég hugsa að þetta sé klastur auglýsingamanna, sem bera ábyrgð á mörgum ambögum sem nú vaða uppi í málinu. Tek svo undir hvert orð þeirra Haraldar og Jóns. Allt er það rétt sem þeir segja.
Hildur Helga Sigurðardóttir skrifar:
16/04/2009 at 13:17 (UTC 0)
Er öllum sama um lausnamiðaðar parketlausnir ?
°Emil R. Hjartarson skrifar:
16/04/2009 at 11:34 (UTC 0)
Sæll Eiður. Þarfar eru ábendingar þínar. Ég hélt að búið væri að ganga af „áhafnarmeðlimnum“ dauðum en hann gengur sífellt aftur. Hvað finnst þér um orðalagið „tala látinna“ sem nú er í tísku. Þegar stórslys verða og óvíst um afdrif fólks er næstum því alltaf sagt sem svo:“'Óttast er að tala látinna eigi eftir að hækka“. Má ekki stundum segja t.d.:“Óttast er að fleiri hafi farist“Það má alveg forðast einhæft orðalag í fréttum sem annars staðar. En „víðar er djöfullinn en í Aðalvík“ Á bloggsíðu nokkurri standa þessi málblóm: „Til að flækja ekki fólk enn frekar í rýminu “ Hvaða rými ?
„Ég ætla að bera blak fyrir höfuð félaga minna“ og „Fleiri en einn aðili sóttust eftir sama sætinu “
Haraldur Bjarnason skrifar:
16/04/2009 at 09:32 (UTC 0)
Eiður. Orðið aðili er ofnotað og nánast alltaf óþarft. Ég hnaut líka um orðið áhafnarmeðlimir í frétt um daginn og gerði athugasemd við það á bloggi mínu. Svo ég vitni enn og aftur til Árna Bö., þá man ég að i eina tíð talaði hann um hortitti í íslensku máli, sem hann vildi ekki heyra í útvarpi. Á meðal þessara hortitta voru orðin aðili, aðstaða og magn. Öll óþörf. – Annars sýnist mér að notkun aðila sé sérstaklega kennd í lögfræðinámi og í lögregluskólanum. Í starfi mínu sem frétta- og blaðamaður les ég oft dóma og lögregludagbækur. Þar er þetta orð í hávegum haft. Þetta endurspeglast oft í fjölmiðlunum þegar það er gripið hrátt frá lögreglu eða lögmönnum.
Hildur Helga Sigurðardóttir skrifar:
16/04/2009 at 01:33 (UTC 0)
Allt eru þetta hinar þörfustu ábendingar.
En hvað finnst mönnum um „lausirnar“ sem hér hafa tröllriðið öllu málfari í nokkur ár ?
Jón Óskarsson skrifar:
15/04/2009 at 23:27 (UTC 0)
Enn er þakkað.
Sumir fréttalesarar taka einfaldlega ekki eftir því sem þeir lesa. Páfagaukar sum sé.
(Verra er þó þegar sumir fréttamenn hlusta ekki á svör viðmælenda sinna.)
Svo langar mig að minnast á tvö orð sem mér finnst vera ofnotuð þegar annað betra býðst. Þetta eru orðin manneskja og persóna .
Fréttamenn segja og skrifa t.d. „Tvær manneskjur/persónur voru í bílnum“ þegar dugir að hafa setninguna styttri og fallegri. „Tvennt var í bílnum.“ / „Tveir voru í bílnum.“
Ég hef grun um að þeir sem skrifa erlendar fréttir noti orðabók en í ensk – íslenskri orðabók stendur að enska orðið person þýði manneskja og persóna.