Í athugasemd við síðustu Mola um miðla og málfar ásakar Egill mig um það sem hann kallar „útlenskuhatur“ og minnimáttarkennd gagnvart upptöku erlendra orða í íslensku. Við Egil vil ég segja þetta:
Egill, Ekki ásaka mig um það sem þú kallar „útlenskuhatur“. Ég tók á sínum tíma BA próf í ensku og enskum bókmenntum og þar áður próf fyrir löggilta dómtúlka og skjalaþýðendur. Ég er hinsvegar andvígur því að við tökum að óþörfu upp erlend orð þegar við eigum góð og gild íslensk orð yfir sama fyrirbærið. Eins og vestur íslensk móðir sagði við drengina sína fyrir mörgum áratugum. – Þið eigið að tala bæði íslensku og ensku, – en ekki samtímis.
Þetta tengist ekki minnimáttarkennd með nokkrum hætti. Mér finnst það ekki til fyrirmyndar að Danir tali um weekend og swimmingpool. Margir útlendingar ( og ég hef um ævina haft mikil samskipti við útlendinga sem fréttamaður, stjórnmálamaður og sendiherra) sem ég hef hitt öfunda okkur af nýyrðum eins og og þyrla og þota. Svo höfum við líka orð eins og sjónvarp sími og tölva. Færeyingar hafa búioð til færeyskt orð yfir tölvu með hliðsjón af íslenska orðinu. Þeir kalla tölvu teldu.Þetta gerði Johan Hendrik Winther Poulsen. hann bjó líka til orðið geisladiskur. Væri betra að við kölluðum þetta þarfa þing tölvuina kompjúter eða pésé eins og gert er á norðurlöndum. Fartölva er fínt orð. Annað orð sem er íslenskun á laptop computer notum við líka, lappi, ég sé ekkert að því eins finnst mér ágætt að kalla farsíma gemsa. Við höfum tekið upp ótal mörg erlend orð sem hafa aðlagast íslensku orð eins og jeppi og trukkur. Stundum hefur merking þessara orða breyst eitthvað með tilliti til íslenskra aðstæðna. Það er aragrúi af orðum í íslensku sem eru þýðingar orða úr öðrum málum , af handahófi . orð eins og jólakaka , rúsínur og súkkulaði.
Ég er satt að segja dolfallinn og svolítið miður mín eftir að hafa lesið athugasemd þína um málvernd og minnimáttarkennd eða vanmetakennd. Ekki held ég að þeir sem manna mest unnu að því að hreinsa dönskuslettur úr íslensku hafi verið haldnir minnimáttar kennd. Í bernsku minni heyrði ég oft erlendar slettur, orð (sem ég stundum átti erfitt með að skilja) sem nú eru horfin vegna þess að íslensk orð hafa útrýmt þeim. Orð eins og fórtó (gangstétt), bílæti (bíómiði) ratt (stýri á bíl) kaul (háspennukefli e. coil) , karbúrator (blöndungur) drossía (fólksbíll), altan (svalir) galossíur (skóhlífar). Ég gæti haft upptalninguna miklu lengri.
Mér finnst það þvert á móti bera vott um minnimáttarkennd að taka upp hrá erlend orð þegar við eigum eða getum myndað góð íslensk orð. Stundum ná nýyrði fótfestu í tungunni stundum ekki. Það er tungutak almennings sem velur og og hafnar en í þessum efnum eigum við ekki að láta reka á reiðanum. og láta minnimáttarkenndina stýra ferðinni.
6 athugasemdir
Ekkert ping ennþá
Ómar Ragnarsson skrifar:
23/08/2009 at 13:12 (UTC 1)
Annað hvort hafa menn löggilta þjóðtungu eða ekki. Ef við höfum hana felst engin minnimáttarkennd í því að rækta hana vel og kunna með hana fara.
Hér á landi virðist landlæg minnimáttarkennd gagnvart enskri tungu sem birtist í því að ófínt sé að tala á annan hátt en þann að sletta sem mest af enskum orðum og enskum útgáfum af staðarnöfnum og hugtökum annarra tungumála, svo sem frönsku, þýsku og spænsku.
Mörg íslensk nýyrði eru bæði styttri, þjálli og skila betri lýsingu á fyrirbærinu, sem orðið á lýsa, en hið enska orð.
Við sjáum betur hvað eftirsóknin eftir enskuskotnu tali er bróstumkennanleg þegar við lesum þann dönskuskotna texta sem hér óð uppi á mestu niðurlægingartímum þjóðar okkar.
Eiður skrifar:
23/08/2009 at 10:05 (UTC 1)
Ég get tekið undir með þér Sigurður Hreiðar, ég átta mig ekki á þessum skrifum Egils. Johan Hendrik sagði mér, Jens, að sér hefði fundist orðið geisladiskur of langt og stirt og þessvegna búið til nýyrðið fløga sem er orðið rótfast í færeysku. Hann bjó líka til orðið flogbóltur yfir það sem á ensku heitir volleyball en er kallað blak á íslensku. Fyrri hlutinn af volleyball á rætur að rekja til latínu þar sem sögnin volare þýðir að fljúga.
Eygló skrifar:
23/08/2009 at 00:53 (UTC 1)
Það geta verið allmargar ástæður fyrir skrifum eins og Egils. Ekki ætla ég mér þó þá dul að skilgreina þær hér.
Hitt veit ég, að ég hef mínar skoðanir á því hvor ykkar eigi að vera miður sín.
Jens Guð skrifar:
22/08/2009 at 23:03 (UTC 1)
Ég biðst velvirðingar á að hafa tvítekið orðið bara í sömu setningu. Vondur stíll.
Jens Guð skrifar:
22/08/2009 at 23:00 (UTC 1)
Það er gaman að frétta að Johan Hendrik Winther Poulsen skuli hafa búið til orðið geisladiskur. Ég vissi það ekki. Ég var í plötuútgáfu (Gramm) þegar geisladiskurinn kom til sögunnar. Heiti þessa fyrirbæris bara einhvernvegin var bara allt í einu komið inn í málið. Við sem vorum í plötuútgáfu ákváðum að kalla geisladiskinn eftir sem áður plötu. Færeyingar kalla geisladiskinn hinsvegar flögu.
Sigurður Hreiðar skrifar:
22/08/2009 at 22:57 (UTC 1)
Satt að segja skil ég ekki heldur hvað Egill Þór Sigurgeirsson er að fara. Það er eitt að bulla og annað að bulla með slettum þar sem fullgóð íslensk orð eru til eða þýðingar liggja í augum uppi.